Innovatief literatuuronderwijs als #MIEE
Literatuuronderwijs toen ik begon voor de klas
In 2007 startte ik voor de klas, met literatuuronderwijs op het vwo uit de methode Literatuur: geschiedenis en leesdossier van J. Dautzenberg. Het Canisius College gebruikte deze methode, omdat de opsteller van het boek daar decennia heeft gewerkt: het was zijn methode, zijn bovenbouw, zijn literatuurprogramma. Er waren echter al wel wat veranderingen doorgevoerd na het pensioen van Dautzenberg: het werkboek werd al niet meer gebruik en het boek werd niet meer exegetisch doorgewerkt van kaft tot kaft. Bovendien werd in klas 4 werd gewerkt aan een zachte overgang van jeugdliteratuur naar volwassen literatuur. Maar echt enerverend waren de lessen niet.
In 2009 kreeg ik de kans om met de vernieuwingen die al in gang waren gezet door mijn collega Wieke van de Wijdeven verder aan de slag te gaan. We vonden als sectie dat we veel meer de tekst als uitgangspunt moesten nemen. Ik selecteerde teksten, maakte opdrachten en richtte onze elektronische leeromgeving Moodle in, waarop alle materialen stonden. En daar liep ik aan tegen twee praktische problemen: toegang van de leerlingen en digitale ervaring van collega’s.
De leerlingen konden in les via een Activboard meekijken en meelezen, maar konden niet eenvoudig zelf beschikken over het materiaal. Voor thuis of in eigen tijd werken aan het materiaal werkte de digitale omgeving goed, maar voor 30 leerlingen tegelijk, werkte deze manier van werken niet zonder devices. En wat betreft de collega’s; die waren niet gewend om volledig digitaal te werken. En naast de problemen met de leerlingen, liepen zij ook aan tegen de grenzen van waartoe zij waren opgeleid. Voor in de klassen werd dus gewerkt met boekjes, voor thuis en elders in de school kon het digitale materiaal gebruikt worden.
Literatuur op de Knip als #MIEE
Na wat wijzigingen in mijn persoonlijke en werkzame leven, ben ik op het Dr.-Knippenbergcollege bezig gegaan met het vernieuwen van het literatuurprogramma. Daar werd op basis van enkele hoorcolleges door de docent een toets over de literatuurgeschiedenis afgenomen. Echt enerverend was het niet en dat terwijl ik had geleerd in de loop der jaren dat je veel meer uit die lessen kunt halen. En met de inzet van enkele digitale middelen en kennis uit de cursussen die ik op de Microsoft Educator Community had gedaan, kon ik die lessen digitaler en actiever inrichten.
Dus hoe werken we nu? Allereerst hebben we de leerling(e) een centrale rol gegeven: hij of zij moet ervaringen opdoen met literatuur en deze verzamelen in een digitaal portfolio. De opdrachten die we aanbieden stimuleren dan ook actie, ondergaan, ervaren en reflecteren.
Als het om literatuurgeschiedenis gaat, laten we de leerling zelf onderzoek doen. Dat is onderdeel van onze vwo-opleiding als lid van Wetenschapsoriëntatie Nederland (WON), maar is uiteraard ook een vorm van Problem Based Learning: we geven de leerling een onderwerp (klas 6), aangevuld met hoofd- en deelvragen (klas 5) en extra aanwijzingen (klas 4) waarmee de leerling zelf zijn kennis moet gaan construeren en het probleem, de hoofdvraag, moet oplossen. En in klas 6 bepalen ze zelf de hoofdvraag, dus ontstaat er een probleem waarvan ik als docent lang niet altijd het antwoord klaar heb of de uitkomst weet.
Bovendien is de opdracht zo ingericht dat de 21st Century Skills optimaal getraind worden: samenwerking, bekwame communicatie, kennisconstructie, zelfsturing, ict-toepassing voor het leren en in mindere mate echte wereldproblemen en innovatie. De leerlingen maken gebruik van online onderzoeksbronnen die ze verwerken in een hand-out voor de klasgenoten en een presentatie m.b.v. PowerPoint of Sway. En in mijn achterhoofd heb ik bij het creëren van zo’n lessenreeks altijd aandacht voor het leren met behulp van ICT. En dat middel zetten we alleen in wanneer het het leren ondersteunt. Zo gebruiken we ook op de Knip papieren boekjes in de les met daarnaast opdrachten in het e-portfolio.
Dankzij de cursussen van Microsoft kon ik digitale middelen beter integreren in mijn lessen en de manier waarop we de stof aanbieden veel actiever maken. Hopelijk kan ik nu ook dankzij Microsoft naar Parijs, dus geef een reactie op dit artikel, stel een vraag, like en deel!
